İtiyat mı ihtiyat mı?

Türkçe'mizde doğru ve yanlış kullanımlarıyla gündeme gelen iki kelimeden daha bahsetmek istiyorum. "İtiyatlı davranmak mı? İhtiyatlı davranmak mı?" hangisi doğru? Kelimeleri inceleyelim ve doğrusunu bulalım.

İhtiyat (إحتياط) kelimesi حوط kökünden gelir. Korumak, muhafaza etmek, gözetmek, kollamak, nezaret etmek anlamlarını içerir. Mesela bu babdan حَوَّطَ kelimesi "çevresini duvarla çevirdi" demektir. Türkçe'de meşhur olan ihâta kelimesi de, bir şeyin yine etrafını çevirmek, kapsamak anlamlarında kullanılır. Bu anlamda kullanıldığında ihtiyat, dikkat, dikkatlilik, tedbirlilik, ihtimam, özen kelimelerini karşılar. Yine bir şeyi yedeklemek temkinin gereğidir. İhtiyatî tedbir kararı almak da önlem olarak bir mala tedbir koymaktır.

İ'tiyâd (اعتياد) ise عود kökünden gelir. "Dönmek" anlamına gelir. bir şeyi dönüp dönüp yeniden yapmak, yani yine aynı kökten gelen "adet" haline getirmek demektir.

Yani özetle "itiyat" bir şeyi adet, alışkanlık haline getirmektir. "İhtiyat" ise tedbirli davranmak, kılı kırk yararcasına özenle davranmak anlamlarını taşır. Bir başka deyişle itiyat "edinilir", ihtiyat "edilir". Her ikisini de örnek bir cümlede kullanarak birleştirecek olursak:

"Bir mü'min günlük yaşamında ihtiyatlı davranmayı itiyat edinmelidir."

#arapça #dilbilgisi